ریکوردر جزء اولین سازهای بادی چوبی و جد فلوتهای امروزی است. در این نوشته با انواع فلوت ریکوردر و تاریخچه آن آشنا خواهیم شد.
ویژگیهای ساز ریکوردر
ریکوردرها انعطاف بسیاری دارند و هم بهعنوان ساز اولیه برای یادگیری کودکان و مبتدیان و هم در قالب سازی حرفهای در ارکسترها مورداستفاده قرار میگیرند. این ساز قمیش یا زبانه ندارد و هر چه بلندتر باشد، صدای آن بمتر خواهد بود. تاریخچه ریکوردرها به قرن چهارده میلادی برمیگردد و در دورهی باروک (۱۶۰۰ تا ۱۷۵۰ میلادی) بسیار محبوب بودند. فلوتهای ریکوردر در رنج صوتی مختلفی از سوپرانینو که صدایی بسیار زیر دارد تا ریکوردر باس که صدایی بم دارد تولید میشوند.
جنس انواع فلوت ریکوردر
فلوت ریکوردرها در گذشته از جنس چوب ساخته میشدند؛ اما امروز در تولید آنها از پلاستیک، رزین و گاهی فلز نیز استفاده میشود. گرچه نوازندگان حرفهای همچنان سازهای چوبی را ترجیح میدهند؛ چراکه ریکوردرهای چوبی کیفیت صدای بهتری دارند و از کوک خارج نمیشوند، به همین دلیل قیمت آنها نیز بالاتر خواهد بود. انواع فلوت ریکوردر پلاستیکی صدای بلندتر، عمر طولانی و قیمت کمتری دارند؛ ولی کیفیت صدا در آنها پایینتر است.
آناتومی ساز ریکوردر
ساختمان انواع فلوت ریکوردر از سه قسمت اصلی بالایی (سر)، بدنه و پایینی (پا) تشکیل شده است. در سرِ ساز قطعه دهانی وجود دارد که نوازنده در آن میدمد. سوراخها که عمدتاً ۸ عدد هستند، در بخش میانی و پایینیِ ریکوردر قرار دارند. سوراخهای ۶ و ۷ را معمولاً دوتایی میسازند تا امکان تولید نیم گام نیز میسر باشد. در قسمت میانی ساز، ۵ سوراخ در جلو و یک عدد در پشت وجود دارد و یکی از سوراخهای دوتایی نیز در بخش پایینی ریکوردر است. فاصله و مکان قرارگیری سوراخها یکسان و مشابه نیست؛ چراکه طول انگشتان ما متفاوت بوده و درنتیجه ساز طوری طراحی شده تا امکان انگشت گذاریِ راحتتری فراهم شود.
انواع فلوت ریکوردر بر اساس گستره صوتی
انواع فلوت ریکوردر را طبق گستره صوتی آنها به ۵ دسته سوپرانینو، سوپرانو، آلتو، تنور و باس/بیس طبقهبندی میکنند. البته ریکوردرهای بمتری مانند Great bass و Contrabass نیز وجود دارند؛ اما غیرمعمول بوده و برای کاربردهای خاصی استفاده میشوند و به همین دلیل جز دستهبندی اصلی و استاندارد قرار نمیگیرند.
۱- سوپرانینو: کوچکترین نوع ریکوردر با ۲۰ سانتیمتر طول که زیرترین صدا را نیز تولید میکند، سوپرانینو است که معروفیت کمتری نسبت به ۴ نوع دیگر ریکوردرها داشته و چالشهایی در نواختن آن، مانند تولید صدای کامل در نتهای بالاتر و انگشت گذاری دقیق (به دلیل کوچک بودن ساز) وجود دارد. گستره صوتی سوپرانینو از «فا اکتاو پنجم تا ششم» (f5-f6) است.
۲- سوپرانو: معروفترین عضو خانواده ریکوردرها، سوپرانو با بلندای ۳۰ سانتیمتر است که اندازه آن برای دستهای کوچکتر مانند دست کودکان بسیار مناسب بوده و گستره صوتی آن از نت «دو اکتاو پنجم» تا «دو اکتاو هفتم» (c5-c7) است.
۳.آلتو: ریکوردر آلتو یکی دیگر از انواع فلوت ریکوردر بوده که ازنظر شکل و طراحی مشابه سوپرانو اما از آن بمتر و بزرگتر (با طول حدوداً ۴۴ سانتیمتر) است. آلتو گستره صوتی از «فا اکتاو چهارم» تا «فا اکتاو ششم» (f4-f6) دارد.
۴.تِنور: مانند سوپرانو، ریکوردر تنور در گستره صوتی دو، از «دو اکتاو چهارم» تا «دو اکتاو ششم» (c4-c6) و دقیقاً یک اکتاو پایینتر از سوپرانو عمل میکند و میتوان با همان انگشت گذاریها، تنور را نیز نواخت. از آنجا که تنورها ۶۵ سانتیمتر طول دارند، معمولاً برای دسترسی به سوراخ آخر، از کلید استفاده میشود.
۵.باس/بیس: بمترین عضو دستهبندی استاندارد ریکوردرها، بیس است که صدای تولیدی آن یک اکتاو پایینتر از آلتو و در محدودهی نت «فا اکتاو سوم» تا «فا اکتاو پنجم» (f3-f5) است. نزدیک ۹۰ سانتیمتر بلندای آن بوده و به همین دلیل از چندین کلید در طراحی آن استفاده شده است. برخی از ریکوردرهای بیس در گردن خود خمیده هستند تا نوازندگی راحتتر انجام شود.
انواع فلوت ریکوردر بر اساس نوع طراحی
ریکوردرها از نظر سبک طراحی به دو دسته باروک/انگلیسی و آلمانی تقسیم میشوند. در انواع فلوت ریکوردر آلمانی سوراخ چهارم بزرگتر از پنجمی بوده و در باروکیها، برعکس است که هر دو این طراحیها روی نحوه انگشت گذاری تأثیرات متفاوتی میگذارند. اگرچه ریکوردر آلمانی برای راحتی در یادگیری طراحی شده، اما ریکوردرهای باروکی مشهورتر بوده و منابع آموزشی بیشتری دارند. اگر نحوه انگشت گذاری را با ساز آلمانی یاد بگیرید، نمیتوانید آن را روی سازهای باروکی نیز اعمال کنید و ازآنجاکه به جز سوپرانو، بقیه انواع ریکوردرها اکثراً با استایل باروک ساخته میشوند، پیشنهاد میشود که از ریکوردرهای باروکی استفاده کنید.
فلوت ریکوردرهای یک دستی
برای اینکه افراد دارای محدودیتهای فیزیکی نیز بتوانند از نواختن انواع فلوت ریکوردر لذت ببرند، سازهایی با سیستم کلیدی مشابه فلوت و ساکسیفون طراحی شدهاند. این نوع ریکوردرها را میتوان با ۵ انگشت و درواقع تنها یک دست نواخت. فلوت ریکوردرهای یک دستی هم برای چپدستان و هم راستدستان تولید میشوند.
انواع فلوت سرخپوستی
یکی دیگر از اعضای گروه ساز بادی چوبی، فلوت سرخپوستی است که مشابه ریکوردر در جلوی دهان قرار گرفته و در آن میدمند. نواختن این ساز حتی از انواع فلوت ریکوردر هم آسانتر بوده و برای کسانی که تجربهی موسیقیایی کمی دارند بسیار مناسب است. فلوتهای سرخپوستی در اندازه، شکل و صداهای مختلفی تولید میشوند.
پن فلوت هم یک ساز سرخپوستی دیگر است که از کنار هم قرار گرفتن چندین لوله از جنس نی و بامبو و با طولهای متفاوت ایجاد میشود. پن فلوت نیز انواع متخلفی مانند وُت، سیکو و نای دارد.
فلوت کِنا و نسخه بم آن، کناچو نیز از سازهای بومی رشتهکوه آند هستند که از چوب و نی ساخته میشوند.
فلوت ریکوردر؛ سازی حرفهای
از آنجا که از انواع فلوت ریکوردر در مدارس و آموزشگاهها برای آموزش موسیقی به کودکان استفاده میشود، ممکن است فکر کنید که اسباببازی هستند و نواختن آنها راحت و مناسب هنرجویان مبتدی است. اما فلوت ریکوردرها، سازهایی جدی هستند که پیچیدگیهای خاص خود را دارند و حتی توسط افراد حرفهای در ارکسترها نیز نواخته میشوند. پس آنها را دستکم نگیرید.
حال که با این ساز گوشنواز آشنا شدید، میتوانید برای خرید انواع فلوت ریکوردر به سایت روشینا موزیک مراجعه کنید. برای دریافت راهنمایی و مشاوره نیز با شماره ۰۹۹۸۱۰۴۰۰۷۸ تماس بگیرید.