هارمونیکا یا سازدهنی یکی از محبوب‌ترین ساز‌ها برای نوازندگی است. شاید فکر کنید این ساز کوچک برخلاف سازهای پیچیده مانند پیانو خراب نمی‌شود و یا نیاز به تعمیر ندارد، اما گاهی اوقات باید به فکر تعمیر هارمونیکا باشیم. چراکه با استفاده مداوم از هارمونیکا، قسمت دهانی آن به تدریج با ترشحات دهانی و دیگر ذرات مواد مسدود میشود.
اگر صدای هارمونیکا مانند روز اول نباشد، احتمالا یکی از دلایلش همین انسداد خواهد بود. خوشبختانه، تمیز کردن هارمونیکا آسان است و شما می‌توانید سازدهنی خود را به راحتی باز کرده، آن را تمیز و تعمیر کنید. در این مقاله از روشینا موزیک به آموزش تعمیر هارمونیکا (ساز دهنی) خواهیم پرداخت.
تعمیر هارمونیکا؛ درست کردن تیغه مسدود شده
۱- برطرف کردن سوراخ مسدود شده
سازدهنی را به گونه‌ای بچرخانید که طرفی که به آن دمیده میشود به سمت دست شما باشد. آن را بردارید و با چند ضربه به کف دستتان بزنید. برای اینکه بفهمید چه سوراخ‌هایی مسدود شده‌اند، سازدهنی خود را بنوازید. وقتی در سوراخ مسدود شده دمیده میشود، صدای کامل آن را نخواهید شنید.
ترشحات دهانی بیشترین عامل ایجاد انسداد هستند. اگر هارمونیکا را به طور منظم می‌نوازید، قطعاً با مشکلات رطوبت اضافه روبه‌رو خواهید شد؛ پس هارمونیکا را بلافاصله پس از نواختن تمیز کنید تا از انسداد جلوگیری شود.
۲- دم و بازدم در سوراخ مسدود شده
سازدهنی را طوری بالا بیاورید که انگار می خواهید آن را بنوازید. روی سوراخی که قصد پاک کردن آن را دارید تمرکز کنید. ۳ تا ۵ بار محکم تا جایی که می‌توانید دم و بازدم کنید تا رطوبت باقیمانده از بین برود. اگر چندین سوراخ کار نمی‌کنند، دم و بازدم را برای هر حفره جداگانه انجام دهید.
وقتی کارتان تمام شد، سازدهنی بنوازید و آن را تست کنید. اگر هنوز کار نمی‌کند، پس همچنان چیزی تیغه را مسدود نگه داشته است. در این صورت مجددا مرحله اول و سپس دم و بازدم را انجام دهید تا ببینید آیا نتیجه بهتری حاصل میشود یا نه. گاهی اوقات، چند بار ضربه زدن و دمیدن به آن، ذرات باقیمانده را پاک می‌کند؛ در غیر این صورت، به مرحله بعد بروید.
همچنین بخوانید: آشنایی با تاریخچه هارمونیکا
۳- از یک خلال دندان برای خارج کردن مواد باقیمانده در سازدهنی استفاده کنید
ذرات جامدی مانند مو یا موارد مشابه، گاهی حتی با تکان دادن ساز دهنی هم از بین نمی‌روند. یک خلال دندان کوچک بردارید و به آرامی آن را در سوراخ مسدود شده فرو کنید. اگر می‌توانید چیزی را در داخل حفره ببینید، آن را با خلال دندان بیرون بکشید. هارمونیکا را با زاویه به سمت پایین بگیرید تا ذرات بیرون بیافتند. انسداد با ریزه‌های جامد در سازدهنی رایج است؛ به خصوص اگر ساز را در جیب و جاهایی که به خوبی از آن محافظت نمی‌شود، حمل کنید. سپس سازدهنی را بنوازید اگر باز هم به درستی کار نمی‌کند، ممکن است مجبور شوید آن را باز کنید تا انسداد برطرف شود.
۴- برای دسترسی بهتر به تیغه‌ها، قاب را باز کنید.
پیچ‌های قاب (cover plate) ریز هستند، بنابراین سعی کنید از یک پیچ گوشتی کوچک سر صاف یا حتی کیت ابزار تعمیر عینک استفاده کنید. هارمونیکا دارای دو پوشش فلزی در بالا و پایین است و روی هر صفحه یک جفت پیچ وجود دارد که باید آن‌ها را خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا جدا شوند. سپس صفحات را بردارید و آن‌ها را کنار بگذارید.
۵- تمیز کردن ذرات باقیمانده با خلال دندان
پس از باز کردن کامل پوشش‌ها و دسترسی به تیغه‌ها، می‌توانید ذره یا دلیلی که باعث انسداد ساز شده است را مشاهده و برطرف کنید. مراقب باشید که خلال دندان به تیغه‌ها صدمه نزند. به آرامی با خلال دندان، ذرات اضافی را برطرف کنید و با چند بار تکان دادن ساز، آن را پاک کنید. پس از اتمام کار، صفحات پوشش را دوباره روی تیغه‌ها قرار دهید و پیچ‌ها را در جهت عقربه ساعت بچرخانید تا محکم شوند.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین برندهای هارمونیکا
تعمیر هارمونیکا؛ تغییر دادن نت‌ها
۱- جدا کردن صفحات پوششی با پیچ گوشتی
ابندا cover plate دو طرف بالا و پایین هارمونیکا را بردارید. معمولا هر صفحه دارای یک پیچ در لبه های چپ و راست خود است. پیچ ها را در خلاف جهت عقربه ساعت بچرخانید تا جدا شوند. به یاد داشته باشید که کدام سمت بالا و پایین هارمونیکاست. بسیاری از هارمونیکاها روی سوراخ‌ها شماره دارند، بنابراین وقتی ۱ در سمت چپ شما است، هارمونیکا در جهت صحیح قرار دارد. سوراخ ۱# زمانی که در آن می‌دمید، بم‌ترین صدا را تولید می‌کند.
اگر هارمونیکا صدای واضحی دارد اما فقط زمانی به خوبی کار می‌کند که آرام در آن بدمید، نشان می‌دهد که تیغه در مرکز قرار نگرفته؛ این اتفاق به مرور زمان با استفاده مکرر و یا ضربه خوردن ساز رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید: آموزش خواندن تب هارمونیکا
۲- قرار دادن خلال دندان داخل سوراخ
صفحات زرد رنگ بالا و پایین مسئول صدای هارمونیکا هستند. پس برای تنظیم صدا، خلال دندان را توی یکی از حفره‌های جلو که در آن می‌دمید، ببرید. سپس نوک خلال دندان را به سمت بالا بیاورید تا جایی که حس کنید به چیزی سفت برخورد کرده است.
۳- تنظیم صدای هارمونیکا هنگام دمیدن
اگر درون یک سوراخ می‌دمید و تیغه مربوط به آن صدایی تولید نمی‌کند، باید تیغه را به آرامی به سمت بالا بکشید تا صدای آن در هنگام دمیدن اصلاح شود. (برای مشاهده دقیق روند انجام کار، این ویدیو از یوتیوب را مشاهده نمایید). توجه کنید که این کار را با توجه به تصویر، به آرامی و بادقت انجام دهید تا تیغه‌های ظریف آسیبی نبینند.
همچنین بخوانید: برترین نوازندگان هارمونیکا در جهان
۴- تنظیم صدای هارمونیکا هنگام بازدم
اگر هنگام عمل دم صدای هارمونیکا شما ناصحیح بود، باید تیغه را به سمت پایین فشار دهید تا تنظیم شود. نوک خلال دندان را روی سوراخ قرار داده و تیغه را حرکت دهید. تقریبا پس از ۵ بار که چنین عملی را تکرار کردید، صدای هارمونیکا شما تنظیم خواهد شد. با این حال مراقب باشید که با فشار زیادی این کار را انجام ندهید تا برای تیغه مشکلی پیش نیاید.
۵- دمیدن در هارمونیکا برای تست صدا
cover plate را دوباره بر روی هارمونیکا قرار دهید. سپس هر نت را به صورت مجزا با دمیدن تست کنید. برای این کار هر بار دم و بازدم عمیقی انجام دهید. اگر صدا هنوز هم درست نیست پوشش را دوباره بردارید و تنظیمات مرحله قبل را مجدد تکرار کنید.
شاید مجبور شوید چندین بار این مراحل را انجام دهید. دقت کنید که تنظیم تدریجی و چندین بار تست، صحیح‌تر است و احتمال آسیب به ساز را پایین می‌آورد.
۶- ساز را مجدد سرهم کنید
cover plate را بر روی قسمت تیغه‌ها قرار دهید و پیچ‌ها را به سمت عقربه‌های ساعت محکم کنید. مطمئن شوید که هر قاب را به درستی بر سر جای خود قرار دادید؛ یعنی سوراخ‌های پیچ قاب با سوراخ‌های صفحات زیرین در یک راستا قرار بگیرند. تبریک می‌گوییم، هم اکنون هارمونیکا شما آماده نواختن است.
برای پیشگیری از خراب شدن هارمونیکا پیشنهاد می‌کنیم راهنمای نگهداری از هارمونیکا (سازدهنی) را مطالعه نمایید.
جمع بندی آموزش تعمیر هارمونیکا
در این مقاله سعی کردیم به زبانی ساده، با یکدیگر آموزش تعمیر هارمونیکا را یاد بگیریم. نیاز به خرید هارمونیکا جدید دارید و یا حتی می‌خواهید آغاز نوازندگی خود را با این ساز جذاب و محبوب شروع کنید، می‌توانید ساز هارمونیکا را از روشینا موزیک تهیه نمایید. همچنین برای مشاوره رایگان با شماره ۰۹۹۸۱۰۴۰۰۷۸ در تماس باشید. بخش مقالات روشینا را نیز از دست ندهید.