در این مقاله، گام به گامِ نحوه خواندن تب‌های اوکوله له را بررسی کرده، سپس ساده‌ترین روش را برای نواختن این ساز پرطرفدار ذکر خواهیم کرد.
نحوه خواندن تب‌های اوکوله له
مرحله‌ی اول: نت‌های پایه در ساز اوکوله له چیست؟
۱. سیم‌های ساز اوکوله له را با جدول تب‌ها مقایسه کنید: در جدول تب‌ها، ۴ خط افقی را مشاهده می‌کنید که مطابق با سیم‌های اوکوله له هستند. این سیم‌ها در جدول با حروف A، E، C و G نام‌گذاری شده‌اند. اوکوله له‌ی خود را روی یک میز بگذارید، به‌طوری‌که دسته‌ی آن رو به سمت چپ قرار داشته باشد. حالا آن را با عکس بالا مقایسه کنید تا محل قرارگیری هر سیم را پیدا کنید. وقتی اوکوله له را برای نواختن در دست گرفتید، سیم G به سر شما نزدیک‌تر است؛ حال آن‌که سیمِ A به پایین‌تنه‌ی شما نزدیک‌تر است.
۲. حالا انگشت خود را بر روی شماره‌ی فرت یا پرده‌ی سیم مدنظر بگذارید. اعدادِ جدول با شماره‌ی فرت و شماره‌ی سیمِ ساز اوکوله له تطابق دارند. از ابتدای دسته شروع به شمردن فرت‌ها کنید و تا آخرین فرتی که در مجاورتِ بدنه وجود دارد، ادامه دهید. حالا سرِ انگشت خود را بر روی سیم بگذارید و سیم را بر روی فرت فشار دهید. سعی کنید دستتان به باقی سیم‌ها نخورد. این کار باقی موجب بلند شدن صدای آن سیم‌ها نیز می‌شود. از هر انگشتی که با آن راحت‌ترید، می‌توانید برای این‌کار استفاده کنید.
وقت امتحان سیم‌های ساز اوکوله له رسیده است!
۳. حال که نحوه خواندن تب‌های اوکوله له را یاد گرفته‌اید، سیم‌ها را به این شکل تکان دهید تا نت اجرا شود. می‌توانید برای این‌کار از شست، سایر انگشتان یا حتی یک مضراب استفاده کنید. اگر فرت تنها یک بار در تب نشانه‌گذاری شده است، حتما تنها یک بار به سیم ضربه بزنید. سپس، از انگشتان خود برای نواختن آکورد یا نت بعدی استفاده کنید. اگر بعد از اولین ضربه، سیم صدای خوبی نداد، می‌توانید میزان فشار وارده بر دسته را بیش‌تر یا کم‌تر کنید، سپس دوباره به سیم ضربه بزنید تا کیفیت صدا دستگیرتان شود.
۴. در این مرحله از آموزش نحوه خواندن تب‌های اوکوله له، اگر در تب رقمِ ۰ را مشاهده می‌کنید، بدون نگه‌داشتنِ فرت، به سیم ضربه بزنید. می‌توانید برای این‌کار از انگشت یا مضراب استفاده نمایید تا سیم به لرزه درآید. هروقت ۰ دیدید، باید بدون نگه‌داشتنِ فرت به سیم ضربه بزنید. فقط با انگشت مستقیما سیم را نگه ندارید؛ چرا که سیم از لرزه خواهد ایستاد و صدا قطع خواهد شد.
۵. نحوه خواندن تب‌های اوکوله له از سمت چپ به راست است. همین‌که به اولین سیم ضربه زدید، به ردیفِ ارقام سمت راست نگاه کنید و با تنظیم محل قرارگیری انگشت خود، نت بعدیِ تب را بنوازید. به همین شکل، از سمت چپ به راست تب را بخوانید تا زمانی‌که به آکورد یا نمادی رسیدید که معنی آن را نمی‌دانستید. تا زمانی‌که در نواختن یک نت ماهر نشده‌اید، به سراغ نت بعدی نروید!
در یادگیریِ نحوه خواندن تب‌های اوکوله له عجول نباشید!
۶. یادگیری نحوه خواندن تب‌های اوکوله له زمان می‌برد. پس عجله نکنید که چه زمانی قرار است به سراغ آهنگ بعدی بروید یا در یک آهنگ خبره شوید! همین‌که یاد گرفتید هر انگشت باید چگونه حرکت کند، می‌توانید بیش‌تر تمرین کنید تا سریع‌تر بنوازید و ضربِ آهنگ دستتان بیاید. توصیه می‌شود که ابتدا فقط روی یک آهنگ تمرکز کنید تا کم‌کم آن را حفظ نمایید. در این صورت، می‌توانید آهنگ را بهتر بنوازید.
مرحله‌ی دوم: آشنایی با آکوردها و نمادها
در مرحله‌ی دوم یادگیری نحوه خواندن تب‌های اوکوله له، مطابق با گام‌های زیر پیش می‌رویم:
۱. وقتی اعداد به صورت عمودی هم‌راستا با یک‌دیگر هستند، انگشتان خود را روی دو فرت یا فرت‌های بیش‌تری بگذارید. وقتی دارید به ردیف‌های تب نگاه می‌کنید، ممکن است متوجه شوید که دو رقم یا ارقام بیش‌تری در یک ردیف قرار دارند. انگشتان خود را روی همان فرتی که در تب مشخص‌شده بگذارید. حواستان باشد که انگشتانتان نباید با هم برخورد کنند. این‌که اوایل یادگیری آکورد، حس کنید در بکارگیریِ انگشتانتان گیج شده‌اید، کاملا نرمال است. تا زمانی‌که سیم‌ها و فرت‌های درستی را زیر انگشت دارید، نیازی به ترس یا استرس نیست. به عنوان مثال، آکورد C یکی از ساده‌ترین آکوردهاست و بسیاری از هنرآموزان به سرعت در آن استاد می‌شوند. این آکورد به این صورت است:
۲. برای نواختن آکوردهای ساز اوکوله له، باید سیم‌ها با فرتِ مناسب هماهنگ گردند. همین‌که انگشتانتان روی فرتِ مدنظر قرار گرفت، با دست دیگر سیمی که در تب مشخص شده است را به صدا درآورید. با حرکت دادن انگشتان/مضراب خود بر روی سیم‌ها، می‌توانید آن‌ها را به لرزه انداخته و همزمان نت‌های مختلفی را بنوازید. اگر حین نواختن آکورد، دیدید یک سیم عدد ندارد، نیازی به نواختن آن نیست.
انگشتانتان باید با تمرین بسیار، به حرکت لازم برای اجرای آکورد عادت کنند
۳. با حرکت دادن انگشتانتان روی فرت‌های مختلفِ ساز اوکوله له و ضربه زدن به آن‌ها، می‌توانید آکورد را اجرا کنید. وقتی دارید آکوردِ یک تب را می‌نوازید، یک ستون به سمت راست حرکت کنید و انگشتان خود را مطابق با ستون بعدی جای‌گذاری کنید تا آکورد یا نت بعدی اجرا شود. آن‌قدر روی جابه‌جایی انگشتان در حین اجرای آکورد کار کنید و به سراغ نت‌های بعدی بروید، که انگشتانتان به ضربات هر آهنگ عادت کنند.
۴. از تکنیک هَمِر-آن برای اجرای فرکانسهای ثانویه و نت‌های بالاترِ ساز اوکوله له استفاده کنید. نت‌های همر-آن همیشه با یک عدد، سپس حرفِ h و بعد یک رقم دیگر نشان داده می‌شوند. انگشت خود را روی فرتِ شماره‌گذاری‌شده‌ی اول بگذارید، به سیم ضربه بزنید و سپس بلافاصله انگشت خود را روی فرتِ شماره‌گذاری‌شده‌ی دوم قرار دهید. وقتی به فرت دوم ضربه زدید، باید انگشتتان از فرت اولی بردارید. به عنوان مثال، تصور کنید یک همر-آن برای سیم A به این شکل (2h3) نشانه‌گذاری شده است. در چنین زمانی، باید انگشت خود را روی فرت دومِ سیم A گذاشته، به سیم ضربه بزنید. سپس سریع به سراغ فرتِ سوم در سیم A بروید و انگشت خود را از روی فرت ۲ بردارید. همر-آن معمولا با نمادِ ^ مارک می‌شود.
چگونه تکنیک پول-آف را در ساز اوکوله له اجرا کنم؟
حین خواندن تب‌های ساز اوکوله له، ممکن است با یک تکنیک دیگر روبرو شوید که به آن پول-آف گفته می‌شود و مخصوص اجرای فرکانسهای ثانویه و زیر است. نت‌های پول-آف به شکل یک عدد، حرف p و سپس یک عدد دیگر نشان داده می‌شوند. برای اجرای این تکنیک، باید اول انگشتتان را به طور همزمان روی فرت اول و دوم بگذارید، سپس سیم را به صدا درآورید. بلافاصله پس از آن، انگشت خود را از فرت اول بردارید. فرض کنید باید یک پول-آف روی سیم E، با دستور 3p2 اجرا نمایید. در چنین حالتی، انگشتان خود را به طور همزمان روی فرت دوم و سومِ سیم E نهاده، سپس به سیم ضربه بزنید. حالا می‌توانید دست خود را از روی فرت سوم بردارید تا فرکانس صدای پایین‌تر اجرا گردد. پول-آف‌ها هم گاهی با نماد ^ مارک می‌شوند.
مرحله‌ی سوم: نحوه خواندن تب‌های اوکوله له به منظور اجرای ریتم و ضربِ آهنگ
۱. در مرحله‌ی سوم از آموزش نحوه خواندن تب‌های اوکوله له، در ابتدای تب به دنبال یک کسر معیار بگردید. کسر معیار یا میزان‌نما، به یک کسرِ بدون خط در ابتدای یک تب گفته می‌شود. بیش‌ترِ میزان‌نماها شامل ارقامی هم‌چون ۲، ۳، ۴ بر مخرجِ چهار هستند (یعنی یک بیت با نتِ یک‌چهارمی نمایش داده می‌شود). عدد بالا نشان می‌دهد که در هر میزان چند بیت وجود دارد. به عنوان مثال: یک میزان‌نمای ۴/۴ یعنی ما ۴ بیت در یک میزان داریم و یک بیت شامل چهار نت می‌گردد. اگر عددی به‌جز چهار در پایینِ میزان‌نما دیدید (مثلا ۲)، یعنی در بیت باید یک نت متفاوت اجرا کرد. بنابراین، اگر میزان‌نمایی همانند ۳/۲ را مشاهده کردید، یک نیم‌نت برای اجرای یکی از بیت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. یادتان هم باشد که تمامی تب‌ها شامل میزان‌نما نمی‌شوند. گاهی تب‌ها به جای میزان‌نما، از خط استفاده می‌کنند تا نشان دهند چقدر باید یک ضرب را ادامه دهید.
۲. اگر در پایینِ تب ساز اوکوله له یک خطِ کشیده مشاهده می‌کنید، یعنی باید «نت چهارگانه» اجرا کنید. در نت چهارگانه، به طور استاندارد ۳ یا ۴ بیت در هر ضرب‌آهنگِ کامل وجود دارند. اگر خط طولانی‌تری را در زیر یک ستون مشاهده کردید، یعنی باید یک نت یا آکورد را بنوازید. سپس در ذهنتان شروع به شمردنِ هر بیت کنید. برخی تب‌ها شامل میزان‌هایی در بالای هر تب می‌شوند که با یک علامت همراه شده‌اند. حتما سمتِ چپ میزان را برای بررسی میزان‌نما چک کنید. اگر دیدید دو عددِ ۴ روی هم نیستند، یعنی میزان شامل ۴ بیت نمی‌شود. مهم نیست که چند بیت در هر میزان باشد. نت چهارگانه همیشه به اندازه‌ی یک بیت کامل در میزان اجرا می‌شود.
برای اجرای منظم هر بیت، باید علامت‌ها را به خاطر بسپارید و آن‌ها را تمرین نمایید
۳. برای یادگیری صحیح نحوه خواندن تب‌های اوکوله له، هر وقت یک خط کوتاه دیدید، یک نیم‌نت اجرا کنید. نیم‌نت همیشه به اندازه‌ی نصفِ یک نت کاملِ ۴بیتی محسوب می‌گردد. در یک میزانِ استانداردِ ۴بیتی، نیم‌نت به اندازه‌ی ۲ الی ۴ بیت اجرا می‌گردد. خیلی کم پیش می‌آید که بخواهید یک نیم‌نت را به اندازه‌ی ۱.۵ بیت نگه‌دارید. زیر هر میزان‌نما تعداد بیتِ هر نت مشخص شده است.
۴. اگر زیر یک تب ساز اوکوله له هیچ خطی ندیدید، باید یک نت کامل را اجرا نمایید. عدم وجود علامت در زیر نت یعنی آن‌قدر ضرب آهنگ را ادامه دهید که میزان به اتمام برسد. در یک میزانِ ۴بیتیِ استاندارد، باید یک نتِ چهاربیتیِ کامل را طیِ میزان اجرا کنید. اگر تازه دارید با ساز اوکوله له آشنا می‌شوید، ممکن است ضربِ آهنگ شما به ۴ بیت هم نرسد! همیشه یادتان باشد که باید تا ۴ بیت در ذهنتان بشمارید و سپس به سراغ ضرب بعدی بروید.
۵. آهنگی که با ساز اوکوله له اجرا کرده‌اید را ضبط کنید تا ریتم و ضربِ آهنگ را کاملا حس نمایید. می‌توانید حین خواندن تب‌های اوکوله له زیرلب آهنگ را زمزمه کنید و تب اجرا کنید. این‌کار سرعت و ریتم استاندارد آهنگ را به شما یاد می‌دهد.
